OBSTETRIK ULTRASONOGRAFİ incelemesi, gebelerde bebeği incelemeye yönelik yapilan incelemenin adıdır.
Zamanımızda ultrasonografi aygıtlarının yaygınlaşması sonucu gebelik izlemeleri sırasında ultrasonografi incelemesi rutin bir inceleme şeklini almıştır. Anne kanındaki bebeğin sağlık durumu hakkında ayrıntılı bilgiler elde edilmektedir.
Ultrasonografi incelemesi, ultrason aletinin prob denilen kısmının anne karnında gezdirilmesi sırasında alınan verilerin monitör ekranına yansıtılması ve bu görüntülerin değerlendirilmesi ile yapılır. Bu görüntüleri elde etmek için yüksek frekanslı ses dalgaları ( 3-12 megahertz ) kullanılır. Bu ses dalgaları değişik dokulardan, farklı şekillerde yansıyarak proba geri dönerler ve bilgisayar yardımı ile görüntüler oluşturulur.
Gebelikte ultrasonografi yapılmasının başlıca amaçları şunlardır:
- Gebelik tanısının konulması
- Gebelik haftasının kesin olarak saptanması
- Gebeliğin tekil mi, çoğul mu olduğunun saptanması
- Bebeğin gelişiminin, son adet tarihi ve rutin izlemeler ile uyum gösterip göstermediğinin araştırılması
- Bebeğin ağırlığının yaklaşık olarak hesaplanması
- Plasentanın (anne eşinin yerinin saptanması, görünümünün değerlendirilmesi
- Amniyon sıvısının miktarı ve özelliklerinin incelenmesı
- Bebek kan dolaşımının, bebeğe giden kan akımının değerlendirilmesi
- Bebeğin cinsiyetinin saptanması
- Bebeğin anne kamındakı pozisyonunun saptanması
Anne kanındaki bebeğin gri skala İKİ BOYUTLU ULTASONOGRAFİ incelemesi sırasında; baş ve yüz bölgesi, beyin ve beyincik dokusu, kol ve bacaklar, omurga ve omurga kanalı, göğüs kafesi, kalp odacıkları, karın içindeki organlar ( karaciğer, aort, mide, böbrekler, mesane), cinsiyet organları-genital bölge, göbek kordonu yerleşimine bakılır.
RENKLİ DOPPLER ULTRASONOGRAFİ incelemesinde; bebekteki kan dolaşımına ( beyin damarları, kalpten çıkan damarlar, karaciğerdeki damarlar vb.) ve göbek kordonundaki atar ve toplardamarlara bakılır. Ayrıca rahmi besleyen damarlar da incelenir.
4 BOYUTLU ULTRASONOGRAFİ incelemesinde; diğer yöntemler ile incelemesi çok zor olan bebeğin dış yüzey anatomisi mükemmele yakın görüntüler ile izlenir. Ayrıca bebekte yarık damak – dudak ve omurga anomalileri ( spina bifida gibi) daha kolay tanımlanır.
11-14 HAFTA ULTRASONOGRAFİSİ
Gebeliğin 11-14. haftaları arasında yapılan bu inceleme son 10 yılda popülarite kazanmıştır. Ultrasonografi teknolojisindeki gelişmelerin yanısıra, artan deneyim ve bilgi birikimi ile bu yaklaşım daha sık uygulanmaya başlanmıştır. Bu inceleme Down Sendromu taramasının bir parçasıdır. NT (“Nuchal Translucency”, Ense Saydamlığı) ve burun kemiği ölçümü gibi bazı tekniklerle kromozom hastalıkları ile ilgili ön değerlendirme yapılmakta, bebekleri sayısı saptanmakta, gelişimleri değerlendirilmekte ve majör anomalilerin %30-40 kadarının erken haftalarda tanısı koyulabilmektedir. Vajinal yoldan inceleme yapılarak, fetüs daha yakından ve daha detaylı olarak değerlendirilebilmektedir. Her geçen gün yeni anomalilerin tanısı bildirilmektedir. Önümüzdeki yıllarda daha fazla uygulanır hale gelecektir. Ancak bugünkü düzeyi ile anomalileri tanımada 18-22 hafta ultrasonografik incelemesinin yerini almamıştır. Erken tanı koyabilme avantajını getirdiğinden 18-22 hafta ultrasonografisine alternatif olarak değil, ilaveten yapılması düşünülmelidir.
Bu inceleme, aynı zamanda 11-14 hafta tarama testinin bir parçasıdır. Yukarıda özetlenen ultrason incelemelerinin yanısıra anne adayının yaşı ve plasentadan anne adayının kanına karışan iki hormonun (PAPP-A ve serbest βhCG) düzeylerine de bakılarak “11-14 hafta Down Sendromu Tarama Testi” (Kombine Test, İlk Üçay Down Sendromu Tarama Testi) haline getirilmektedir. Bu test günümüzde sık olarak kullanılmakta olup, Down Sendromlu fetusları %80-85 ini yakalattırma gücüne sahiptir.